KAPRAL - DOWÓDCA DRUŻYNY 63 PUŁKU PIECHOTY

koszary przy Pl. Św Katarzyny w Toruniu, wymarsz na ćwiczenia, wiosna 1937 roku

Z międzywojennym Toruniem, dużym garnizonem wojskowym związany był ściśle 63 Pułk Piechoty. O silnym związku emocjonalnym mieszkańców miasta z pułkiem świadczy potoczna, nieoficjalna jego nazwa "Dzieci Torunia".

Tradycje toruńskiego pułku sięgają czasu Powstania Wielkopolskiego 1919, gdzie na terenie Wielkopolski wolnej już od Niemców pod chorągwią Toruńskiego Pułku Strzelców gromadzili się ochotnicy napływający z Torunia i okolic podówczas przynależących jeszcze do Niemiec. Po ratyfikacji Traktatu Wersalskiego regulującego polityczny ład w Europie po zakończeniu I wojny światowej, w styczniu i lutym 1920 pułk brał udział w akcji przejęcia polskiego Pomorza wkraczając między innymi do Torunia i zabezpieczając nowo ustanowioną na mocy traktatu granicę Polski z Niemcami na terenie Kaszub. W tym czasie zmianie ulega nazwa pułku - jednostka po włączeniu w struktury Wojska Polskiego otrzymała nazwę 63 Pułk Piechoty.

W wojnie z bolszewikami 1920 roku 63 pp walczy nad Berezyną i Dnieprem, następnie w składzie grupy manewrowej marsz. Piłsudskiego bierze udział w zwycięskiej ofensywie znad Wieprza. W czasie wojny 1920 pułk wchodził w skład 9, a następnie 16 DP. Do Torunia powrócił z wojny 19 listopada 1920 r. serdecznie witany przez mieszkańców miasta i stanął w koszarach przy ulicy św. Katarzyny w Toruniu. W listopadzie 1921 roku została zakończona reorganizacja armii polskiej na stopie pokojowej - tym samym 63. toruński pp wespół z 14. włocławskim pp "Żbików", 67. brodnickim pp wlkp, 4 kujawskim pal wszedł w skład 4. Toruńskiej DP z dowództwem w Toruniu - rozlokowanej na obszarze Kujaw i Ziemi Chełmińskiej.

Ważnym wydarzeniem w tradycji każdej jednostki WP było święto pułkowe. 63 Toruński pp swoje święto obchodził w dniu 9 maja. Po roku 1930 pułk był jednostką szkolącą rekrutów na potrzeby Korpusu Ochrony Pogranicza. W okresie pomiędzy jesienią 1938 a wiosną 1939 wyróżniający się wyszkoleniem żołnierze pułku wchodzili w skład zmiany Kujawsko-Pomorskiej Batalionu Stołecznego w Warszawie pełniąc służbę reprezentacyjną i wartowniczą w Garnizonie Warszawskim.

Wyszkolenie w pułku stało na wysokim poziomie. Wspaniale maszerującą kompanię honorową 63. pp utrwalono w kronice PAT w dniu poświęcenia i wręczenia pułkowi nowego sztandaru przez marszałka E. Rydza - Śmigłego w dniu 19 czerwca 1938 r. (http://www.youtube.com/user/Pathe1939#p/u/19/Q7FX) .

Imponująca była zdolność marszowa i bojowa pułku we wrześniu 1939 roku. Swój szlak 63 pułk piechoty rozpoczął w Armii Pomorze w strukturze G.O. "Wschód" gen. Mikołaja Bołtucia. Chwalebnie zapisał się w bitwie nad Osą 1-3 września 1939 r., gdzie w bojach pod Grutą i Mełnem odzyskał utracone przez 16 DP pozycje obronne nad Osą. Po przejściu na lewy brzeg Wisły i długim marszu pułk w ramach macierzystej 4 DP wchodzi do Bitwy nad Bzurą 11 IX zdobywając Bielawy, 14 IX w natarciu na Łowicz - Jamno, do 16 IX w walkach obronnych pod Łowiczem, następnie w marszu do rejonu Iłowa ulega rozproszeniu pod zmasowanymi bombardowaniami niemieckimi nad Bzurą w dniu 17 IX. Ocalała, zwarta część żołnierzy przebiła się znad dolnej Bzury w marszu szturmowym grupy gen. Bołtucia przez Puszczę Kampinoską do Łomianek pod Warszawą, gdzie uległa w boju i zakończyła wrześniowy szlak bojowy jednostki.

Prezentowana postać kaprala 63 toruńskiego Pułku Piechoty w ubiorze polowym ukazana jest w autentycznym plenerze toruńskich koszar przy placu św. Katarzyny - pokojowym miejscu postoju pułku. W świetle wiosennego poranka w roku 1937 2-ga kompania 63. pp przygotowywała się do odbycia rutynowego ćwiczenia marszowego na dystansie 35 km .

Podoficer nosi typowy dla pory roku oraz początku drugiej połowy lat 30. ubiór polowy do ćwiczeń.

Szczególną uwagę zwraca nakrycie głowy - charakterystyczna, popularna sukienna rogatywka polowa wz 34 szeroko wprowadzana do użytku bieżącego całego wojska od roku 1935. W przeciwieństwie do późniejszej rogatywki polowej wz. 37 czapka charakteryzuje się zwartym kształtem przypominającym ówczesne sportowe czapki narciarskie. Mało wydatne rogi, otok spinany wysoką owalną przesuwką wykonaną z białego metalu oraz metalowy orzełek wysokości 45 mm o rysunku orła wz 17 to charakterystyczne i łatwo rozpoznawalne cechy rogatywki polowej wz. 34. Czapka wykonana jest z sukna w nowym polskim kolorze ochronnym khaki oficjalnie wprowadzonym od roku 1935.

Na umundurowanie składa się kurtka polowa sukienna wz. 19, zapinana na cynkowe guziki wz. 28, sukienne spodnie piechoty z owijaczami wz. 23. Kolorystyka umundurowania utrzymana jest w starym brunatno-szaro-zielonym odcieniu barwy khaki stosowanym w produkcji sukna mundurowego przed rokiem 1935. Dystynkcje kaprala umieszczone typowo, zgodnie z przepisami obowiązującymi w latach 1925-1938. Obuwie stanowią zaczernione trzewiki juchtowe wz. 31.

Do guzika kurtki przypięty gwizdek na sznurze bawełnianym w kolorze ochronnym. Gwizdek służył do wydawania komend i sygnałów, gdy bezpośrednie oddziaływanie komendą wydawane głosem nie było możliwe.

Kapral występuje w pełnym ekwipunku polowym. Do ćwiczenia, na które wymaszeruje za chwilę kompania nie zarządzono zabrania hełmów. Do nowego tornistra wz. 33 przytroczony zrolowany koc oraz menażka wz. 31 - troczenie menażki pokrywą skierowaną w prawą stronę. Przez lewe ramię na prawy bok noszone zgodnie z obowiązującymi przepisami chlebak wz. 25 oraz maska p.gaz R.S.C. wz. 24 w puszce metalowej w położeniu normalnym. Na pasie głównym podoficer nosi ładownice polskie wz. 22, bagnet wz. 27 na żabce wz. 24 oraz łopatkę piechoty w nowym polskim futerale. Łopatka oraz pochwa bagnetu noszą jeszcze malowanie kolorem czarnym. Uzbrojenie stanowi karabin wz. 1898 mauser. Broń z pasem skróconym - kompania wyjdzie z koszar w postawie "Na ramię - broń!".

Pozował: Łukasz Płoszaj

Zdjęcia: Artur Szczepaniak