Dnia 18 maja 2013 roku, historyczna zmiana warty Baonu Stołecznego Górskiego w wykonaniu strzelców podhalańskich i huculskich (dziś: Stowarzyszenie Historyczne "Cytadela"), miała zaszczyt i honor objąć ponownie, po 76 latach:

posterunki wartownicze:
- ochronny przy wejściu do gmachu sądów wojskowych (dziś DGW)
- alarmowy na tarasie Komendy Miasta (dziś DGW i Ordynariat Polowy WP)

Wieczór majowy był także doskonałą okazją, aby wystawić nowe, współczesne posterunki:
- honorowy przy pomniku żołnierzy WP poległych w misjach zagranicznych w Muzeum WP
- honorowy przy tablicy pamiątkowej pomordowanych profesorów Uniwersytetu Warszawskiego
- honorowy przy tablicy pamiątkowej 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej
oraz oddać honory wojskowe przed:
- tablicą pamiątkową Dowództwa Obrony Warszawy 1939
- pomnikiem ks. kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski
- pomnikiem Marszałka Józefa Piłsudskiego

Sylwetki strzelców huculskich w charakterystycznych kapeluszach z cietrzewimi piórkami były prawdziwą dumą przedwojennej Armii i stanowiły ukoronowanie zmian mundurowych rozpoczętych reformą wg. wzoru z 1936 roku. Reprezentując korpus piechoty górskiej 11. Karpackiej Dywizji Piechoty żołnierze weszli do reprezentacyjnej służby w Baonie Stołecznym Górskim (X 1936 - IV 1937). Strzelcy huculscy w zmianie Warty Głównej sprzed Komendy Miasta w Warszawie zostali uwiecznieni przez kronikarzy P.A.T. wiosną 1937 roku. Ta słynna kronika zanotowała nadzwyczaj istotne części służby Warty Głównej, a mianowicie zmianę posterunku honorowego przed Grobem Nieznanego Żołnierza i zmianę posterunku wartownika alarmowego na tarasie Komendy. Częściowo udało nam się odtworzyć te fragmenty ceremoniału wojskowego i ukazać w pełnej krasie zmianę wartownika alarmowego na służbie trwającej przez całą dobę.
Skład naszej zmiany Warty Głównej stanowił oddział wartowniczy zdolny do wystawienia na określonych posterunkach tak pojedynczego jak i dwóch wartowników. Dwóch rozprowadzających zaś (podoficer w randze kaprala huculskiego i podhalańskiego) miało do dyspozycji łącznie czterech strzelców: dwóch huculskich i dwóch podhalańskich. Dowódca (oficer w randze porucznika) prowadził wartę na określone posterunki wyznaczając komendą kolejno pierwszą lub drugiej zmianę. Samą ceremonię objęcia posterunku regulował podoficer rozprowadzający wyznaczając już konkretnych strzelców.
Prace nad odtworzeniem umundurowania wz. 36 i jego wyjątkowo pięknej części przeznaczonej dla piechoty górskiej, w tym dla pułków podhalańskich (1 psp Nowy Sącz, 3 psp Bielsko, 4 psp Cieszyn/21 DP Górskiej oraz 2 psp Sanok, 5 psp Przemyśl, 6 psp Sambor/22 DP Górskiej) i huculskiego (49 PSKres/HPS Kołomyja/11 Karpacka DP Stanisławów) trwały w naszym Stowarzyszeniu od kilku lat. Niestrudzonym badaczem, organizatorem i prawdziwym miłośnikiem piechoty górskiej przedwojennego Wojska Polskiego jest Artur Szczepaniak. Jako autor całego zamierzenia a w tym samego projektu odtworzenia sylwetki strzelca huculskiego dokonał rzeczy niezwykłej, realizując od początku do końca (wszelkie sprawy materiałowe i merytoryczne, finansowe i personalne) historyczną zmianę Warty Głównej przez wartownika alarmowego. Właśnie 18 maja, w Noc Muzeów, na tarasie dawnej Komendy Miasta, po raz pierwszy od 1937 roku stanął strzelec huculski Baonu Stołecznego. Na charakterystycznym drewnianym postumencie wartownika (własnoręcznie wykonanym przez autora), wcielając się w tę zaszczytną rolę, posterunek objął strzelec Stowarzyszenia "Cytadela" Marcin Groński.
Jako na szczególną zasługę należy tu wskazać pracę nad kapeluszem huculskim, która zwieńczyła starania kolegów Rafała Pławiaka, Łukasza Płoszaja i przede wszystkim Darka Parzyszka. Dzięki ogromnemu nakładowi pracy pierwsze trzy kapelusze zostały wykonane w całości na czas Nocy Muzeów. Cietrzewie piórka i czerwone, nabijane trzema setkami pukli podpinki dopracował właśnie Darek. Trzeba tu także podkreślić, że szczegóły wyposażenia kapeluszy były konsultowane w Muzeum Wojska Polskiego u pani kustosz Iwony Sobierajskiej, dzięki której mogliśmy liczyć na szczegółowe odwzorowanie istniejących eksponatów (m.in. darów od córki śp. kpt. Piotra Osicy, d-cy 3 komp I/49 HPS).

Wyjątkowym zainteresowaniem cieszyła się także druga część naszego wystąpienia w Noc Muzeów przy Dowództwie Garnizonu Warszawa. Mieliśmy okazję pokazać część naszego zbioru dotyczącą kopii uzbrojenia towarzyszącego piechoty z typowej kompanii ckm pułku okresu pokojowego. Ciężki karabin maszynowy 7,92 mm wz. 30 (prod. P.W.U. F.K. /Warszawa) i moździerz 81 mm wz. 31 (prod. Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki /Pruszków) ze zbioru Rafała Pławiaka można było podziwiać jako jedyne w Polsce niemal kompletnie wyposażone w elementy ochronne i narzędziowe. Dodatkowym rarytasem ekspozycji był w pełni wyekwipowany, oryginalny rower wojskowy prod. Kamińskiego, również z kolekcji naszego kolegi Rafała.

Nasze wystąpienie w tegorocznej edycji Nocy Muzeów już po raz czwarty odbyło się dzięki wsparciu Dowództwa Garnizonu Warszawa. W tym miejscu chcielibyśmy gorąco podziękować panu ppłk. Pawłowi Zduniakowi oraz st. chor. Konradowi Kaczmarzowi za wszelkie starania i okazaną pomoc.

I znów, na koniec pełnionej zmiany, przy Placu Marszałka nr 4 zabrzmiała komenda:
Służba wartownicza - skończona!

 

Powrót